ÇOCUKLARDAKİ RİSK ETMENLERİ slayt izle

RİSK ETMENLERİNİN
FARKINDA OLMA

RİSK ETMENLERİ

Sorunların ortaya çıkmasına ya da

Artmasına neden olabilecek

Daha çok psiko-sosyal kökenli etmenleri içermektedir.

RİSK ETMENLERİ




Risk etmenlerini ve yaygınlığını ortaya koymak önleme çalışmaları için çok önemlidir.

RİSK ETMENLERİ




Çocuklar için risk oluşturabilecek faktörler ile ergenlerinki biraz farklıdır.

Çocuklar için risk etmenleri genel olarak şunlardır

ÇOCUKLAR İÇİN




Aile içi çatışma ve şiddet,

Ayrılma,

Boşanma,

Uygun olmayan ana babalık gözetimi (zayıf ana babalık bağları),

Çocuk ihmali ya da istismarı,

ÇOCUKLAR İÇİN




Ana babalardan biri ya da ikisinin ruhsal hastalığı, alkol ya da madde kullanımı,

Aşırı yoksulluk ve

Sosyal güvenlik haklarından mahrumiyet.

Oturulan yerleşim yerinin sorunları (şiddetin, farklı tehlikelerin olması gibi) önemli risk etmenleridir.




ÇOCUKLAR İÇİN




Ayrıca, çocuğun

Sık sık okuldan kaçması,

Kronik tedavi edilmemiş fiziksel hastalığının ya da engelinin olması,

Akranları tarafından red edilmesi,

Yalnızlık ve soyutlanma yaşaması,




ÇOCUKLAR İÇİN

Çocuğun tedavi edilmemiş öğrenme bozukluğu ya da dikkat bozukluğu ve hiperaktivite sorunu yaşaması da risk etmenlerindendir.




ERGENLER İÇİN

yukarıdakilere ek olarak söyle sıralanabilir:

Çete üyeliği,

maddenin kötüye kullanımı,

sık sık okuldan kaçma,

terk edilmiş ya da evsiz olmak,

rasgele cinsel ilişki

cinsel kurban olma, tecavüze uğrama, fahişelik yapma ya da aile içi cinsel ilişki,.

ERGENLER İÇİN

gözaltında tutulma koşuluyla salıverilme ya da

suçlu olma

Farklı olan diğer etmenler ise

duygusal zorluklar,

apati ya da duygusal körelme,

düşük öz saygı,

duygusal kontrolsüzlük,

akademik başarısızlık,




ERGENLER İÇİN

duyusal ya da organik engellerin varlığı,

nörokemikal dengesizlik,

kişiler arası problemler,

beceri gelişiminde gecikmeler,

sosyal yetersizlik, dikkat eksiklikleri,

zayıf iş becerileri ve alışkanlıkları

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ

Kesin olarak saptanan tek bir intihar nedeni yoktur.

Risk altındaki gencin yaşadığı stres, intiharı hızlandırabilir ancak nedeni değildir.

Bazı araştırmacılar risk etmenlerini psikopatolojik, biyolojik, ailesel ve durumsal olarak ele almaktadırlar.

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ / PSİKOPATOLOJİ




Psikiyatrik bozukluk, intihar girişiminde en güçlü gözlenen risk etmeni

Nerdeyse tüm intihara girişenlerin tanı konabilecek bir ruhsal sorunu var

İntihar için majör depresyon en büyük risk kaynağı




İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ PSİKOPATOLOJİ







İntihara girişen ergenlerle yapılan bir çalışmada, ergenlerin %57.5’inin DSM IV tanısı alacak özellikleri olduğu görülmüş

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ PSİKOPATOLOJİ

Gelecek intihar girişimleri için en güçlü gösterge, geçmişte bir girişimin olmasıdır.

İntihar edenlerin %80’inden fazlasının önceden intiharı deneme öyküsü vardır

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ PSİKOPATOLOJİ

Madde yanlış kullanımının

Yeme bozuklukları, özellikle bulimia,

Kilo kaybetmek için aşırı egzersiz yapma,

Zayıflama hapı kullanma da bazı durumlarda intihar girişimlerinde risk etmeni olabilmektedir

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ BİYOLOJİ




Bu konuda nöro-kimyasal bazı çalışmalar seratonin norotransmitterinin işlevlerindeki eksiklikten söz etse de intiharla aralarındaki bağ açıklığa kavuşmamıştır.

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ AİLE




Ailede intihar eden birisinin olması ,

Aile içi öğrenmenin rolü daha fazla

Etkili olmayan başa çıkma yolları ana babadan öğreniliyor

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ AİLE




Aileden birisinin intiharı

Aile üyelerinden birisinin ruhsal hastalığı ya da madde kullanımı,

Babanın yokluğu,

Ev içi şiddet,

Fiziksel ya da cinsel taciz

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ AİLE

Aile işlevlerini bozuk olarak algılayan ve parçalanmış aileleri olan ergenler

Aile üyelerinin kaybı,

Ana babanın ayrılması,

Boşanması

Yeniden evlenmeleri.

Evdeki ekonomik stres de etkili,




İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ DURUMSAL ETMENLER




ABD’de en güçlü durumsal risk etmenlerinden birisinin evde silah bulunmasıdır.

Özellikle evde gerçekleştirilen intiharlarda silah kullanılma olasılığı yüksektir

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ DURUMSAL ETMENLER

reddedilme,

istenmeyen hamilelik,

düşük okul başarısı

arkadaşlarla kavga etme

romantik bir ilişkinin bitmesi

ana baba ile çatışmalar yaşama ,

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/ BİLİŞSEL ETMENLER

Umutsuzluk yaşama,

Yetersiz kişiler arası problemleri çözme becerisi

Görece esnek olmayan düşünme biçimi,

Olumsuz ya da umutsuz bir bakış açısı ile

Bugünden çok geleceğe yönelimli olma

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ




Bunların yanı sıra,

Aşağılık duygusu,

Kimlik karmaşası,

Utanç ve şüphe içinde olma,

Temel güven eksikliği yaşama

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ

Arkadaşlarından sosyal desteğin az alınması,

Umutsuzluk yaşanması,

Yenilerde intihara kalkışmış bir arkadaşın varlığı,

Fiziksel bir hastalık ya da yaralanmaya bağlı işlev bozuklukları

Stres dolu yaşamın olması ve

Olumsuz yükleme stillerinin kullanılması intiharı yordayıcı değişkenler olarak bulunmuştur .




İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ/
CİNSİYET-YAŞ

Erkeklerde kadınlara göre dört kat fazla intihara rastlanırken, kadınlarda erkeklere göre üç kat fazla intihar girişimi

MEB intihara girişen kızların oranı %46 iken erkeklerde bu oran %14.2’dir.

İntihar eden kız öğrenci oranı ise %3.8 iken erkek öğrenci oranı %6.2’dir.

Yaşam boyu kızlarda intihar fikri daha yüksekse de 16 yaşına dek artıp 17-18 yaşlarında durağanlaşmaktadır

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ




Aslında, her intihara girişen ergen çok az sayıda da olsa ipucu vermektedir.

O nedenle olaydan sonra “geçen hafta konuştuk, çok iyiydi”, “ondan hiç ummazdım” gibi ifadelerin duyulması verilen ipuçlarının çok sınırlı olması anlamındadır.

İNTİHAR VE RİSK ETMENLERİ

Amerikan İntihar Derneği altı tehlikeli ipucundan söz eder:

İntihar tehditi

ölme isteğini ya da niyetini gösteren ifadeler

önceden intihar girişiminde bulunma

kişiliğinde ya da davranışlarında kayda değer farklılıkları gösterme,

depresyon ve

yaşamında bazı düzenlemeler.




İNTİHAR VE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI




Özellikle gençler arasında intihar oranlarında bulaşmaya benzer bir artışa rastlamaktadır

kitle iletişim araçları bazen intiharları “romantikleştirme” eğiliminde

İntihar haberinin ön ya da arka sayfada verilmesi bile yerel intihar oranlarının artışına neden olabilmektedir

Haberlerde sıklıkla kullanılan yöntem üzerinde durulur, duygusal süreçler göz ardı edilir

İNTİHAR VE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI

Gazetelerde yer alan intihar haberleri, fotoğrafsız,

ayrıntı içermeyen,

yorumsuz,

kısa,

iç ya da son sayfalarda verilmesi daha uygun.

Basında verilen intihar haberlerine bazı ölçütlerin getirilmesi

MADDE KULLANIMI VE RİSK ETMENLERİ




Herkes risk altındadır.

Ergenlik dönemindekiler, madde bağımlısı olmaya daha duyarlıdır

Bu dönemde madde kullanımı adeta normatiftir.

Eğer gencin biyolojik ve genetik yatkınlığı varsa denemeleri bağımlılığa kadar gidebilir.

Üstelik bu dönemde yetişkinliğe göre kimyasal bağımlılığın ilerlemesi daha hızlı olmaktadır.

MADDE KULLANIMI VE RİSK ETMENLERİ

Ana babaları ile zayıf ilişkileri olan

Ana babası cezalandırıcı, otoriter disiplin kullanan,

Ana babasından az sosyal destek alan,

Ana babasından birisi ya da ikisi de madde kullanan

Ailesi düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip olan ve

Ailesel sorunlar yaşayan fiziksel ve cinsel istismara uğrayan çocuk ve gençler arasında yanlış madde kullanımı olasılığı daha fazladır.

Okulda okul personeli ile zayıf ilişkiler,

Cezalandırıcı, otoriter okul olarak özetlenebilir.

MADDE KULLANIMI VE RİSK ETMENLERİ




Olmaları gereken sınıftan daha alt sınıfta okuyanlar,

Düşük okul başarısı,

Akranlarla zayıf ilişkileri,

Madde kullanan akranlarla arkadaş olanlar.

Akran baskısı yaşayanlar




MADDE KULLANIMI VE RİSK ETMENLERİ

Belli bir kişilik tipi yoksa da

Depresyon ve yalnızlık çeken,

Stres yaşayan,

Kaygılı,

Düşük dürtü kontrolü

Düşük kişiler arası güveni

zayıf kişiler arası ilişki becerileri olan ,

MADDE KULLANIMI VE RİSK ETMENLERİ




Engellenmeye düşük toleransı olan,

Öfkeyi iyi ifade edemeyen,

Değişime uyum yapamayan,

Kompulsiflik ve mükemmeliyetçilik özellikleri olan

Dıştan denetimli olan.

Düşük kendilik değeri olan ,

Anti sosyal davranışları olanlar da risk altındadır




CYBH, HIV/AIDS VE RİSK ETMENLERİ




Tüm yaşlarda,

Tüm cinsel yönelimlilerde,

Her iki cinsiyette,

Her tür kişisel hijyen düzeylerinde,

Her türlü yerleşim merkezlerinde HIV büyük risktir.

CYBH, HIV/AIDS VE RİSK ETMENLERİ







Ergenler bilgi ve deneyim eksiklikleri nedeni ile daha fazla risk grubundadırlar.

Madde kullanımı ile riskli cinsel davranışlar arasında yakın bir ilişki vardır.




Temel bir gün ölümcül hastalığa yakalanır. Dursun da yanında refakatçi olarak kalmaktadır. Temel gelen herkese "Ben AIDS’im" der. Dursun artık dayanamaz ve
sonunda sorar:

"Temel sen AIDS falan değilsin neden herkese yalan söylüyorsun?"

Temel "Ula kimse duymasun" der ve devam eder "Haçan öyle de öleceğum böyle de. En azından karıyı sağlama alayum da..."

CYBH, HIV/AIDS VE RİSK ETMENLERİ

Psikiyatrik ve duygusal bozukluklar,

Depresyon,

Zayıf dürtü kontrolü,

Etkili olmayan başa çıkma yolları.

Evsiz ve evden kaçanlar

Gelişimsel olarak riskli davranışlar yapmaya eğilimliler




ERGEN HAMİLELİĞİ İÇİN RİSK ETMENLERİ




etkili olmayan ana baba iletişimi,

düşük ana baba gözetimi,

tek ebeveynle oturmak,

düşük eğitimli ana baba,

aşırı çalışan anne

SALDIRGANLIK VE RİSK ETMENLERİ

Erken yaşlarda başlayan ve ısrar eden saldırganlık ya da anti sosyal davranışlar

Düşük akran ilişkileri

Akranlarınca red edilme

Akranların etkisinin nadir olabileceğini, ancak varolan eğilimleri artırabileceğini belirten araştırma sonuçları da vardır.

SALDIRGANLIK VE RİSK ETMENLERİ




öğrenme problemleri,

düşük düzeyde okur yazarlık ,

düşük düzeyde akademik başarı ve ilgi

tutarsız disiplinli ve

sıcak ilgi göstermeyen aileler,

ana babanın saldırganlığı ve kötü davranması ,

SALDIRGANLIK VE RİSK ETMENLERİ




çocuklara denetim eksikliği,

sert ve cezalandırıcı çocuk yetiştirme uygulamaları,

boşanmış bir aileden gelme,

ailede birinin ilaç ya da alkol kullanımı,

az eğitimli ana babalar

yoksulluk




SALDIRGANLIK VE RİSK ETMENLERİ

Çocuğun zor mizacının olması,

empati eksikliği,

düşük sosyal ilişki,

gelişmemiş sosyal beceriler,

zayıf duygusal ve bilişsel gelişim,

kendisini yabancılaşmış hissetmesi,

alkol ya da ilaç kullanması

GÖZLENEBİLEN BAZI RİSK ETMENLERİ




şiddet içerikli resimler çizmek ya da yazılar yazmak,

saldırganlık ve şiddetle ilgili tarihçeye sahip olmak

hayvanlara eziyet etmek,

soyutlanmak,

GÖZLENEBİLEN BAZI RİSK ETMENLERİ




yakında bir ilişkisinin bitmesi,

sosyal olarak geri çekilmesi,

ailesel stresler yaşaması,

akranlarınca “farklı” olarak algılanması

düşük akademik ilgi.




GÖZLENEBİLEN BAZI RİSK ETMENLERİ

kontrol edilmeyen öfke gösterme,

dürtüsel/kronik ısırma davranışı,

gözdağı verme,

zorbaca davranma,

farklılıklara hoşgörü gösterememe,

önyargısal tutumlara sahip olma,

çetelerle ilişki

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Kişilik,

Davranışlar,

Tutumsal,

Gelişimsel ve

Ailesel etmenler olarak gruplanır

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ

En riskli dönemlerden birisi ergenlik dönemidir.

Daha çok kızlarda görülse de erkekler de var

Yetişkin ve genç kadınlar erkeklere göre on kez daha fazla

Nedenler sosyo kültürel olduğu kadar, gelişimsel de

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ-CİNSİYET

Ergenliğe dek sağlıklı olan kızlar ergenliğe ulaştıklarında kendilik algıları ve gelişimleri üzerinde etkili olan sosyal engellerle karşılaşmaktadırlar.

Erkeklerin gelişimi bireysel ve hiyerarşik iken kızların kimlikleri ilişkileri bağlamında geliştirmektedirler ve kızlar tam olarak bir başkası olmayı öğrenmektedirler.




YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Kadınlar için güzellik ve incelik fazla vurgulanıyor

Fiziksel görünüşle fazla ilgilenme,

Çarpık beden algısı ve kendilik değerinin düşük olması,

fiziksel görünüş ile ilgili mükemmeliyetçilik.

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ

Sosyal olarak zayıflık için sosyal baskı hissetme

Sosyal kabulün çok önemli olduğunu düşünme

İdeal zayıflık düşüncelerini içselleştirme

Depresyon ve olumsuz duygulanım düzeyi

Başa çıkmada kaçınma yolunu kullanma,

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Zayıf iletişim becerilerine sahip olma,

Yaratıcı problem çözmeyi kullanamama

Sınırlandırılmış beslenme düzenine sahip olma

Kilo vermek için sağlıksız yolları kullanma

Sosyal destek eksikliği.

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Özellikle bulimik olanlar için

olumsuz aile ilişkileri,

ailenin yeme tutumları,

genel olarak ailenin işlevsiz oluşu,

ailenin yemek zamanlarıyla ilgili kuralları

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Ana babalarla daha fazla çatışma yaşama

Ailede aşırı korumacılık,

Zayıflamış aile ilişkileri

Kişisel ya da aile tarihçesinde obesite varsa daha sonradan bulimiyanın gelişebiliyor




YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Anoroksiya nervosaların yüksek depresyon,

Aşırı ayrılık kaygısı,

Okulda yetersiz ilişki beceriler

Bulimiklerin ise düşük akademik başarı,

Daha fazla okul problemi,

YEME BOZUKLUKLARI VE RİSK ETMENLERİ




Özel okuldakilerin, orta ya da yüksek ekonomik düzeydekilerin yeme bozukluğu yaşama riski daha fazla

Düşük ekonomik düzeyde obesite yaşama riski daha fazla