TEMEL ÖNLEMEDE KORUYUCU ETMENLER

Pdrgrup Canlı Online Slayt Arşivinde Bulunmaktasınız. Hertürlü slaytı ve sunumu online izleyebilir ve indirebilirsiniz...


naciye kasik.08.2004

KORUYUCU ETMENLER

naciye kasik.08.2004

Koruyucu etmenler

Koruyucu etmenler olarak rol oynayan bazı beceriler ve yeterlikler

Yaşam becerileri adı da verilir

Bu beceriler

başa çıkma,

sosyal ve iletişim becerileri;

problem çözme, karar verme ve çatışma çözme becerileri olarak özetlenebilir

Kendilik değerini artırma

naciye kasik.08.2004

Koruyucu etmenler

İyi bir önleme programında yaşam beceriler eğitimi vardır

kişiler arası iletişim,

bilişsel değişim,

akademik zorluklarla başa çıkma,

stresle başa çıkma,

sağlıklı, kalıcı ilişkiler kurabilme,

iyi kararlar verme

naciye kasik.08.2004

Yaşam becerileri

Yaşam becerileriyle sosyal becerileri aynı anlamda kullananlar

Yaşam becerilerini daha geniş olarak ele alanlar,

Yaşam becerilerini sosyal beceriler ve kendilik değeri olarak özetleyenler var

naciye kasik.08.2004

Okul yaşamı becerileri




Kendi kendine çalışma becerileri,

Mesleki karar verme becerileri,

Grup etkinlikleri becerileri,

Sağlığı sürdürme becerileri ve

Akranlarla iletişim kurma becerileri.

naciye kasik.08.2004

Ne zaman, nasıl?

Yaşam becerileri eğitimlerinin ilköğretim ve orta öğretim düzeylerinde verilmesi en idealidir.

Birkaç odağı olan sınırlı programlar etkili olsalar da kapsamlı programların etkileri daha fazladır

Her gelişimsel düzeyde programların içine yerleştirilebilir.

naciye kasik.08.2004

Yaşam becerileri oturumları

Her yaşam becerisi oturumu 5 adım izlemektedir

Öğretme (öğretim)

Gösterme (model olma ya da model gösterme):

Pratik yapma (rol oynama

Pekiştirme (geri bildirim verme)

Uygulama (ev ödevi) :

naciye kasik.08.2004

Sosyal beceri/yeterlik?

Sosyal beceriler, sosyal görevler üzerinde yeterli biçimde performans göstermek için belli durumlarda bir bireyin gösterdiği davranışlar,

Sosyal yeterlik, bir sosyal görevde yeterli biçimde performansı gösteren kişinin, verilen bir belli ölçüte göre değerlendirilmesi ile ilgilidir

naciye kasik.08.2004

Koruyucu etmenler

sırasıyla

stresle başa çıkma

sosyal/iletişim becerileri

problem/çatışma çözme/karar verme

kendilik değeri olarak ele alınacak

naciye kasik.08.2004

Stresle başa çıkma

Fiziksel, duygusal, düşünsel olarak yıpratıcı, etkili davranmayı engelleyici olması nedeni ile önemlidir.

Eğitimsel sürecin pek çok alanı da stresten büyük oranda etkilenir

Yaşam kalitesini artırmak ve etkili yaşamak için etkili başa çıkma yollarını bilmekte yarar vardır

naciye kasik.08.2004

Stres ve başa çıkma




Stres, kaçınılamayacak bir gerçektir

Aşık olmak ya da uzun süredir istenen bir başarıyı yakalayıp keyiflenmek, gerçek fiziksel tehlike altında olmak

Sonuç olarak bütün stresler kötü değildir.

Stresin olumsuz boyuttaki yanı istenilmese de yaşamda ayakta kalmak için gereklidir

naciye kasik.08.2004

Stresle başa çıkma

Stres, yoğunluğuna ve yaşayan kişinin yoğunluğu algılayış biçimine bağlı olarak fiziksel, düşünsel, duygusal anlamda kısa ve uzun dönemli olumsuz etkiler bırakır.

Stres değil ama kişilerin onunla nasıl başa çıktıkları, sağlığı ve iyi olma halini etkiler

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma nedir?

Başa çıkma davranışı stresli olaylarla ve günlük telaşlarla ile ilgili olarak fiziksel, duygusal ve psikolojik yükü azaltmayı hedefleyen bir tepki

Başa çıkma yolları istenmeyen psikolojik yüklenmeyi azaltmada kullanılan etkili ya da etkisiz tepkilerdir

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma

Stres yönetimini bilmek sadece ruh sağlığı için değil fiziksel sağlık için de önemlidir.

Bazı insanların belli başa çıkma yolları ya da örüntüleri vardır ve farklı stres durumlarında onları kullanırlar

Yetişkin ve gençlerin stresle başa çıkmaları bazılarınca benzer, bazılarınca farklıdır.

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma yolları







Başa çıkma yolları problem odaklı, duygu odaklı ve kaçınma olarak adlandırılmaktadır

naciye kasik.08.2004

Probleme yönelik başa çıkma yolları




Aktif başa çıkma,

planlama,

rekabetçi etkinliklerle bastırma

amaca yönelik sosyal davranışlar

naciye kasik.08.2004

Duygulara yönelik yollar,

Duygusal sosyal destek alma,

odaklanma ve

duyguları dışa vurma,

olumlu yönde yorumlama, kabullenme,

red etme

dine sığınma

naciye kasik.08.2004

Durumdan uzaklaşma




Davranışsal ya da

zihinsel uzaklaşma,

alkol ve uyuşturucu kullanma yoluyla uzaklaşma

naciye kasik.08.2004

Olumlu başa çıkma

Problem çözme odaklı yaklaşımlar olumlu başa çıkma yollarıdır,

Davranışsal ve duygusal sorunlarla daha az ilişkilidir ve olumlu biçimde akademik ve duygusal/kişisel uyumu yordar.

naciye kasik.08.2004

Olumsuz başa çıkma

Kaçınma ve duygusal odaklı başa çıkma yolları olumsuz başa çıkmalar olarak nitelendirilir ve yüksek derecede işlevsel olmayan davranış sorunlarıyla ilişkilidir




naciye kasik.08.2004

Bazı başa çıkma yolları

Fiziksel

etkili nefes alma,

progresif gevşeme,

egsersiz yapma,

spor, dans,

iyi beslenme gibi,

naciye kasik.08.2004

Bazı başa çıkma yolları







Bilişsel

akla uygun olmayan inançları yeniden düzenleme gibi,




naciye kasik.08.2004

Bazı başa çıkma yolları

Davranışsal teknikler

A tipi davranışın azalması,

etkili davranmanın ve

etkili zaman kullanımının,

öfke kontrolünün öğrenilmesi gibi




naciye kasik.08.2004

Çocuk/gençlerde stres nedenleri

Bazı önemli olaylar,

günlük telaşlar,

travmatik stres,

aile içindeki

çocuk ihmal ya da istismarı,

boşanma,

ekonomik etmenler,

okul stresi ve

gelişimsel mücadeleler

Bu anlamda ergenlik dönemindeki pek çok genç risk altındadır

naciye kasik.08.2004

Stres kaynağı




Çocukların yaşadıkları streslerden bazıları ana babaların ya da öğretmenlerin beklentilerinden kaynaklanabilir

naciye kasik.08.2004

Okuldaki stres kaynakları

Zorbalıkla yüzleşmek,

okulda saldırganlık olaylarının olması, sporda iyi olmamak,

Moda kıyafetlere sahip olmamak,

Okul malzemelerini kaybetmek,

Uyuşturucu ve diğer konularda akran baskısı yaşamak,

naciye kasik.08.2004

Okuldaki stres kaynakları

Arkadaş sahibi olmamak,

Akranları ile tartışmak,

beden imajından memnun olmamak,

düşük notlar almak ve

gelecekle ilgili kaygılara sahip olmak




naciye kasik.08.2004

Sınav kaygısı

Üniversiteye giriş sınavına girecek gençlere, daha önceki yıllardan başlayarak sınav kaygısıyla etkili başa çıkma yollarının kazandırılmasının, gençlerin sınav öncesi ve sırasında yaşadıkları yoğun kaygının azaltılmasında önleyici etkisi olabilir

naciye kasik.08.2004

Okul stresini önleme önerileri

öğrenmeyi öğretmek,

başa çıkma becerilerini öğretmek,

başarıyı yükseltmek,

sınıf ve okul kültürüne uyumu sağlamak,

okulların fiziksel olarak güvenli yerler olduğuna inandırmak,

günümüzdeki eğitim programlarının vurgusunu değiştirmek ve

araştırma sonuçlarını kullanmaktır.

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma ve önleme

Temel ve ikincil önleme çalışmalarının ikisi de gençliğin stresle etkili başa çıkmasında önemlidir.

Aile, birey, okul ve toplum önleme yaklaşımlarında işbirliği yapmalı

naciye kasik.08.2004

Sorundan önce

Stresle ilgili problemleri önlemek için çocuk ve gençlere başa çıkmayı öğretme çabaları, onlar ortaya çıkmadan önce fazla dikkate alınmamaktadır.

Daha çok, sorunlar baş gösterdiğinde stresle başa çıkma becerilerinin öğretilmesine girişilir.

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma programları

Stresle başa çıkma programlarında kullanılabilecek bir çok teknik vardır.

Tekniklerin çoğu bilişsel ve davranışsal yaklaşıma daha yakın olan tekniklerdir

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma programları

Terapinin aspirini olarak tanımlanan Progresif Kas Gevşetme Eğitimi’nin çocuk ve gençlere öğretilmesi (yüz kasları ve göz alıştırmaları,parmak alıştırmaları, vücut duruşu,kedi gibi durma, aslan gibi davranma v.b)

Bilişsel yeniden yapılandırma(irrasyonel düşünce kalıplarının değiştirilmesi)

uygun nefes alma teknikleri,

yoga,

somatik odaklaşma,

naciye kasik.08.2004

Başa çıkma programları

tematik hayal (hayal etme),

yinelendirilmiş imaj,

oto genetik rahatlama,

meditasyon

mizah

eğlenme

kayıt tutma

naciye kasik.08.2004

Stres aşılama programı

Meichenbaum (1985) üç aşamadan oluşan bilişsel-davranışsal stres aşılama programı (SAP) geliştirmiştir

naciye kasik.08.2004

SAP’ ın aşamaları

Kavramsal aşama: Stresin yaşamlarında oynadığı rolü bilişsel olarak anlamalarına yardımcı olmak

Beceri aşaması: Etkili olabilecek belli becerileri öğretmek

Deneme ve uygulama aşaması: Stresli durumlarla ilgili düşünce ve duygular üzerine çalışmak

naciye kasik.08.2004

8 oturumlu bir program

1.Oturum: Stres kaynaklarım ve onlarla nasıl başa çıkabilirim

2.Oturum: Strese karşı tutumum

3. Oturum: Stresin ‘sırları’ konulu bu oturum mizahi bir tarzda,

4. Oturum: Stresle başa çıkmanın ABC’si ile ilgili olan bu oturumda A hareket etmek , B nefes almak ve C ortamdan uzaklaşmak olarak

5. Oturum: Strese ara verme

6. Oturum: Stres kalkanı

7. Oturum: Uzmanlardan stres yönetimine ilişkin bilgiler

8. Oturum: Stres süslemesi.

naciye kasik.08.2004

Öneriler

Problem odaklı başa çıkma

Sosyal/akran desteği

Zamanı etkili kullanma,

Sağlıklı beslenme,

Önceliklerin listesini yapabilme,

Düzenli olabilme ve takım çalışması içinde olma

Mizah

Ana babayla işbirliği

naciye kasik.08.2004

Öneriler




Spor

Sanatsal etkinlikleri

başa çıkma günlüğü tutma

naciye kasik.08.2004

Öneriler

Yapılandırılmış,

Uzun süreli,

Bol alıştırma ve uygulama gerektiren etkinlikler

Sağlık gibi derslerin programlarına bazı bilgiler yerleştirilebilir

naciye kasik.08.2004

Sosyal / iletişim becerileri (SİB): Sosyal beceriler




Zayıf sosyal becerilerin, psiko-sosyal problemlerin oluşmasında yol açıcı olduğu

Eğer bu becerileri öğrenmedeki ve/veya uygulamadaki eksiklikler düzeltilmeden sürerse bu çocuklar sonradan yaşanabilecek sorunlar için risk altındadırlar.

naciye kasik.08.2004

SİB: İletişim becerileri

Pek çok duygusal sorun iletişim sorunlarından kaynaklanır

Zayıf iletişim becerilerine sahip olma, yeme bozukluklarına, şiddet ve saldırganlık eğilimine , madde kullanımına zemin hazırladığından bir risk etmeni olarak göstermektedir.




naciye kasik.08.2004

SİB: Sosyal beceriler

Sosyal beceriler genel olarak

etkili davranma (assertiveness)

iletişim becerileri

işbirliği ve kararında ısrarlı olma

öz kontrol

sosyal etkinliklere katılma,

konuşmayı başlatma ve sürdürme,

başkalarına empati gösterme

naciye kasik.08.2004

SİB: Sosyal beceriler

Sosyal beceri eğitimi, çocuklarda ve gençlerde

kendilik değerinin,

problem çözme becerilerinin,

uyuşturucuya

erken ve uygun olmayan cinselliğe hayır diyebilmenin artması gibi olumlu sonuçlarla ilişkilidir

naciye kasik.08.2004

SİB: Sosyal beceriler

Öfkeyi

saldırganlığı

şiddeti

madde kullanımını

sigara içmeyi önlemeye yarıyor

strese karşı koruyucu etkisi var

kendilik değerini artmasına

depresyonun azalmasına yarıyor.




naciye kasik.08.2004

SİB: Sosyal beceriler




Bu beceriler sadece sağlıklı kişiler arası ilişkiler için değil, öğrenmenin gerçekleştiği akademik ortamlar için de gereklidir

naciye kasik.08.2004

SİB: İletişim becerileri




İletişim becerileri sözel olan ve olmayan mesajlara duyarlılık, etkili olarak dinleme ve etkili olarak tepki verme biçiminde özetlenebilmektedir

naciye kasik.08.2004

SİB: İletişim becerileri

İletişim becerilerinin doğuştan ve sezgi yoluyla gerçekleştiğini düşünenler olsa da pek çok çalışma, iletişim tekniklerinin çoğu öğesinin öğrenilebilir ve öğretilebilir özelliklere sahip

naciye kasik.08.2004

SİB ve önleme

Bu tip beceriler ve yeterlikler öğrenilir ve öğretilebilir

Sosyal beceriler ve yeterliklerin eksikliği nedeniyle oluşacak sorunların önlenebilir

naciye kasik.08.2004

SİB ve okullarda önleme

Sosyal beceri eğitimi programları psiko-sosyal sorunları önlemek için en etkili yollardan birisi

Her okul çocukları sadece akademik olarak değil sosyal ve duygusal olarak da desteklenmeli







naciye kasik.08.2004

SİB ve okullarda önleme

rehberlik servislerinde sosyal ve iletişim becerileri eğitimleri rahatlıkla verilebilmektedir.

Sadece rehberlik saatlerinde değil ilgili bazı derslerin programlarının içine yerleştirerek de bu çabalar yerine getirilebilir

naciye kasik.08.2004

SİB ve okullarda önleme




Sosyal beceri eğitimi programlarının okul zamanının iyi bir yatırımıdır.

Literatürde bir dizi program var, COMER, Sosyal Duygusal Eğitim (SDE) gibi

naciye kasik.08.2004

SİB ve okullarda önleme

SDE programı, çoğu önleme programı gibi

kişiler arası ilişkiler,

karar verme-problem çözme,

okul normlarını oluşturma gibi konularından oluşmaktadır. Ayrıntıları ise ….

naciye kasik.08.2004

SDE

Etkili olarak iletişim kurma,

Diğerleri ile işbirliği içinde çalışma,

Duygusal öz kontrol

Empati

Güçlü yanları içeren iyimserlik, mizah

Plan yapma ve amaç oluşturma,

Problem ve çatışma çözme,

Yaşamın tüm alanlarına yansıyan öğrenmeyi öğrenme




naciye kasik.08.2004

SDE

SDE programları, sadece iyi bir içeriğe değil, iyi yapılandırılmış bir yaklaşıma ve iyi bir zamanlamaya sahip olmalarıdır

naciye kasik.08.2004

İletişim becerileri programları

Tüm iletişim programları,

belli beceriler ya da yeterlikler,

becerileri öğretmek için bazı öğretme teknikleri

becerileri yaymak için program hazırlamak biçiminde üç temel içeriğe sahiptir

naciye kasik.08.2004

İletişim becerileri programları




İletişim Becerileri Eğitimi Programı lise öğrencileri için geliştirilmiştir.

Program,

10 hafta süren,

haftada bir buçuk saatlik oturumlar

didaktik ve yaşantısal öğelerin yanı sıra

ev ödevlerini de içeren bir yapıda

naciye kasik.08.2004

1. oturum: tanışma ve beklentiler dile getirilerek başlanır. Program, amaç, kurallar, kendini tanıma çalışmaları

2.oturum: Sözel olmayan mesajlar ve duygu kavramları, yüz ifadeleri konulu alıştırmalar, uygulamalar

3. oturum: yanlış anlaşıldıkları durumlar tartışılır

4. oturum: katılımcılar olumsuz duygularından söz ederken kullandıkları dille ilgili olarak konuşurlar

5. oturum: dinleme alıştırmaları yapılır

naciye kasik.08.2004

6. oturum: iletişim engelleri üzerinde durularak alıştırmalar yapılır

7. oturum: dinleme hatalarından, soru sorma alıştırmaları yapılır

8. oturum: sözel tepki verme üzerinde durulur

9. oturum: öğrenilen becerilerin uygulamaları yapılır

10. oturum: genel bir değerlendirme ve sevgi bombardımanı alıştırması yapılır.

naciye kasik.08.2004

Etkili davranma becerileri

Altı haftalık, 40’ar dakikalık, 6. sınıflar

Her oturumda

bilgi verme,

tartışmalar,

etkinlikler,

ev ödevleri,

rol oynama ve

alıştırma kağıtlarına yer verilmektedir.

Ayrıca posterler, oyunlar, senaryolar, ev ödevi karikatürler, enteraktif video teypler ve kuklalar da kullanılmaktadır

naciye kasik.08.2004

Bu konuda program geliştirmek isteyenlerin yararlanabileceği kaynaklar: (Akkök, 1996; Ataşalar, 2000; Bacanlı, 1999; Çakıl, 1998; Davaslıgil ve ark, 1998; Erkan 1995; Yüksel, 1998)

naciye kasik.08.2004

Öneriler




Bu konudaki kuramsal bilgilere sahip olmak tek başına program hazırlamakta yeterli olmasa da okuldaki psikolojik danışmanların diğer psikolojik danışmanlarla işbirliği ve Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) aracılığı ile bunu başlatmaları olasıdır.

naciye kasik.08.2004

Çalışmalar




Son zamanlarda bu konuda RAM’lardaki hareketlilik çok sevindiricidir. Özel okullarda da benzeri çabalar gözlenmektedir




naciye kasik.08.2004

Problem- çatışma çözme-karar verme becerileri (PÇKB)




Bu üç kavramın iç içe olmaları ve benzer süreçleri içermeleri nedeni ile genel bir ana başlık altında ele alınması uygun görülmüştür

naciye kasik.08.2004

PÇKB

Bu becerilerindeki eksiklikler

saldırganlığa

davranış bozukluklarına

intihar düşüncesine

yeme bozukluklarına

yaşam stresleri ile birleşince anlamlı bir intihar yordayıcısı olmaktadır

naciye kasik.08.2004

PÇKB




Zayıf problem çözme,

Sosyal kaygının fazla olmasına,

Genel ve okulla ilgili sosyal etkinliklerin azalmasına

Suç davranışlarına yol açmaktadır

naciye kasik.08.2004

PÇKB

Problem çözme, bir sorunu çözmek için önceki yaşantılar aracılığı ile öğrenilen kuralların basit biçimde uygulanmasının ötesine giderek yeni çözüm yolları bulabilmedir

naciye kasik.08.2004

PÇKB




Sosyal problem çözme, kişinin günlük yaşamda karşılaştığı sorunlu durumlarda etkili başa çıkma yolunu bulmak için giriştiği ve ürettiği bilişsel, duyuşsal ve davranışsal süreçtir

naciye kasik.08.2004

PÇKB

Etkili karar vermek, kişinin durumu ile hedeflediği durum arasındaki çelişkiyi fark etmesi ile başlayan, bu çelişkiyi azaltmak için çeşitli seçenekleri tanımlama ve değerlendirmeyi, seçmeyi, hareket planı yapmayı, gerekli hareketleri yapmayı, hareketin sonuçlarını değerlendirmeyi, hareketin etkililiği ile ilgili olarak bilgiyi işleme ve geri bildirimleri depolamayı içeren çok öğeli bir süreç

naciye kasik.08.2004

PÇKB

Çatışma aynı fikirde olmama, tartışma, görüş olarak ayrılma, anlaşmazlık, gerilim, tutarsızlık, çelişme, mücadele, birbirine uymama sözcükleri ile eş anlamlıdır

Çatışma çözme ise tarafların başarılı bir sonuç elde edilinceye dek aynı fikirde olmadıkları, konu ya da durum üzerinde çalışması sürecidir

naciye kasik.08.2004

Arabuluculuk

Arabuluculuk, üçüncü birinin aracı olarak kullanılmasını içeren bir çatışma çözme yolu

Akran arabuluculuğunda, süreç sonunda nötr bir aracının yardımıyla tarafların karşılıklı kabul edilebilir bir anlaşmaya ulaşabilmeleri amaçlanır

naciye kasik.08.2004

Akran arabulucuları çatışma ve çatışma çözme konusunda eğitilirler, onlara bu süreçte kullanmaları için yapılandırılmış bir iletişim süreci ve problem çözme etkinlikleri öğretilir.

Ara bulucular daha fazla ikili olarak çalışırlar. Çatışma çözme ve arabuluculuk programları, çatışmayı anlama ve çatışma çözmenin etkili bir yolu olarak, arabuluculuğu öğrenme gibi konuları içerir

naciye kasik.08.2004

PÇKB ve önleme

Etkili olan problem ve çatışma çözme yollarının günlük yaşamı içinde öğrenilmesi her zaman mümkün olmayabilir.

Bu beceriler öğretilebilir.

Daha çok bilişsel-davranışsal programlar etkili

naciye kasik.08.2004

PÇKB-önleme

Önleme çalışmalarının okullarda gerçekleştirilmesi daha uygun bir taktiktir.

Bu anlamda okullarda uygulanmak üzere hazırlanmış bir dizi program vardır

naciye kasik.08.2004

PÇKB programları




Programların bazılarında

hazırlık,

öğretimsel ve

uygulama aşaması vardır.

Bazıları ise önkoşul ve problem çözme becerileri olarak iki gruptan söz ederler

naciye kasik.08.2004

PÇKB- çatışma çözme programları




Öğrencilerin çatışmaları anlamalarıyla ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını, kişiler arası çatışmaları çözmeye karşı tutumlarını, iletişim kurma ve problem çözme becerilerini de kullanmalarını sağlayarak değiştirmek üzere düzenlenir

naciye kasik.08.2004

PÇKB




Bu 3 konuda da bir dizi programlar var. Arkada çatışma çözme ile bir programdan söz edilmektedir

naciye kasik.08.2004

Çatışma çözme eğitimi programı

4 ana öğretimsel konudan oluşur

Şiddet

Çatışma

çatışma çözme

kişiler arası ilişki




naciye kasik.08.2004

Öneriler

nasıl bir program geliştirilmesine gereksinim olduğu,

hangi gelişimsel dönemdekilerini hedefleyeceği,

programın kaç hafta ve haftada kaç saat süreceği gibi konuların belirginleştirilmesi gerek

naciye kasik.08.2004

Öneriler

Bazı binişmeler olsa da üç farklı çatışma çözme programı kullanılabilir

1. Tüm okul modeli

2. Seçilen ders modeli

3. Öğrenci kulübü modeli.

naciye kasik.08.2004

Öneriler

Çatışma Duvarına asılan posterlerle kısa ipuçları verilerek öğrencilerin aralarındaki çatışmaları çözmeleri amaçlanabilir.

Bazı okullarda bir kredilik çatışma yönetimi dersi var

naciye kasik.08.2004

Öğülmüş (2001) tarafından yazılan “Kişiler Arası Sorun Çözme Becerileri Ve Eğitimi” kitabında problem çözme ve karar verme ile ilgili bir dizi yaklaşımdan ve programdan ayrıntıları ile söz edilmektedir. Umut vakfının hazırlamış olduğu kitaplar (Gürkaynak ve ark., 1998). Program geliştirilirken yararlanılacak bir diğer kaynak da Türnüklü (2003) tarafından hazırlanan “Öğrenciler Arasındaki Çatışmaların Çözümünde Problem Çözme Ve Arabuluculuk” kitabı.

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Düşük kendilik değeri

saldırganlık,

sorumsuz cinsel davranışlar,

sapkın grupların üyesi olma gibi farklı psikolojik sorunlarla bağlantılı..

Ayrıca…

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

yeme bozukluklarıyla

madde kullanımıyla

depresif ruh hali

yaşamdan doyum alamama

genel iyilik hali eksikliği

intihar eğilimi ilişkili

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Yüksek kendilik değeri ile

çalışma yaşamında başarılı olma,

sağlıklı sosyal ilişkiler kurma,

öznel iyi oluşa sahip olma,

akranlarca olumlu algılanma ve

akademik başarı arasında olumlu ilişki var

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Yüksek kendilik değeri daha sağlıklı

Düşük kendilik değeri ise bir risk etmeni olduğu dikkate alındığında bu durumu önlemek gerektiği anlaşılmaktadır

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

En genel anlamı ile, bireyin kendisi hakkında değerli ve önemli olmakla ilgili duyumu ya da kişinin kendisini sevmesi, ödüllendirmesi takdir etmesi, onaylaması, değerli bulması ile ilgili bir kavramdır

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Bu değer, çocukluk döneminden itibaren gelişmeye başlayan kişisel değerler ve standartlara göre kişinin performansını kapasitelerini ve yüklemelerini içeren yargısal süreci, kişisel değerlilik kararını içerir.

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Öğrenilir ve dinamiktir.

İlk yıllar çok önemli olsa da o zamanlar oluşan kendilik değerinin değişmeyeceği fikri doğru değildir,

Değişim 3-5 yılı alabilir

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri

Bazı kuramcılar, kendilik değerini durumluk bazıları durumluk ve sürekli olarak ayırır

Kendilik değerinin kararlığı çocukluk boyunca düşükken, ergenlik ve ilk yetişkinlik yıllarında artar,

Orta yaş ve ileri yaş döneminde azalma eğilimindedir

naciye kasik.08.2004

Kendilik değerini artırmak

Gençlere nasıl iyi karar alacakları konusunda yardım etmek

gerçek kişisel sorunlarını çözme çabalarını desteklemek,

eğitsel, kişisel ve sosyal alanlarda gerçek kişisel yeterliklerini oluşturmak onların kendilik değerini artıracaktır.

naciye kasik.08.2004

Neden artırılmalı?

Yüksek kendilik değeri stres ve diğer olumsuz duygulanımlara karşı, tampon görevi görürken,

Düşük kendilik değeri depresyon, kaygı ve uyumsuzlukla ilgilidir

naciye kasik.08.2004

kendilik değeri ile ilgili sayıtlılar

1. İnsanlar kendilik değerlerinin düzeylerini korumaya, bazen de artırmaya güdülüdürler.

2. Yüksek kendilik değeri, bir dizi psikolojik yararları dolayısı ile daha fazla istenen bir durumdur.

3. Düşük kendilik değerini artırmak, psikolojik iyi oluşu artırır ve insan davranışlarında istendik değişiklikler üretir.

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri artırılmalı

Bu nedenlerle ailede, okulda ve diğer toplum kuruluşlarında çocuk, genç ve yetişkinlere yönelik olarak kendilik değerini artırıcı çalışmalar yapılmalıdır.

naciye kasik.08.2004

Okullarda kendilik değerini artırma




Her çocuğun okula devam etme şansı olduğu için düşük kendilik değerini önleme programlarına devam etmek için okullar ideal yerlerdir

naciye kasik.08.2004

Okullarda kendilik değerini artırma




Çünkü, kendilik değeri bazı beceriler içerir bunlar, öğrenildiği gibi öğretilebilir

naciye kasik.08.2004

Kendilik değerini artırma programı

Bir dizi program var.

Kendilik değerini artırma programında şu dört konu yer alır

Güven oluşturma,

duyguları açığa vurma ve dile getirme,

olumlu geri bildirim verme ve alma

risk alma etkinlikleri

naciye kasik.08.2004

Kendilik değeri programı

Dört temel beceriyi içerebilir.

İlişki kurma becerileri (başkalarıyla olumlu yönde duygularını paylaşmayı),

kabul becerileri (kendilerine saygı duymayı, farklı olmaktan hoşlanmayı öğrenecekleri, v.b. becerileri içerir),

etkileme (influence) becerileri (amaçlarını gerçekleştirmek için gerekli kaynakları kullanmayı, başarısızlıkla başa çıkmayı v.b.) ve

dayanıklılık becerileri (başkaları davranışlarını onaylamasa bile hata yapmayı ve mükemmel olmamayı, risk almayı, yeni davranışları denemeyi v.b.)

naciye kasik.08.2004

Sanat etkinlikleriyle kendilik değerini artırma

Bu programda çocuklar,

kendilerini özgürce ifade etme,

karar verme,

yaratıcı olma,

bireysel ayrılıkları kabul etme,

yeni davranışları deneme,

başkalarını anlama,

sorumluluk hissetme konusunda cesaretlendirilmektedirler.

naciye kasik.08.2004

Sanat etkinlikleriyle kendilik değerini artırma




Etkinliklerin her biri

45-60 dakika arası süren

10 oturumluk bu programda

grup üyesi sayısının 8-9 kişi olması önerilmektedir.

Bazı farklı programlarda 6-15 kişi önerilir




naciye kasik.08.2004

1. oturum: tanışma, kurallar

2. çocukların iyi yaptıkları bir durum olay yada nesneyi çizmeleri ve grupla paylaşmaları

3. oturum: kendi fotoğrafları ve sevdikleri hoşlandıkları posterinin oluşturulması.

4. oturum: her çocuk kendisi için ödüller hazırlar, ödülleri birbirlerine hediye ederler




naciye kasik.08.2004

5. oturum: duygularının resimlerini çizerler ve grupla paylaşırlar

6. oturum: gurup dışındaki kişilere hediye hazırlarlar, kime hazırladıklarını gruba anlatırlar.

7-9. oturum: grup lideri duvara asılacak posteri belirler, çocuklar ne yapacaklarına, oynayacakları rollere karar verirler.

10. oturum: lider oturumları özetler, çocuklar duygu ve düşüncelerini tartışır, yaptıklarını okulda sergilerler

naciye kasik.08.2004

1. oturum: büyümeye hazır olma

2. oturum: bu benim ve ben özelim

3. oturum: kendisini anlatan kolaj çalışması

4. oturum: bağlantılar ağı(benzer ilgiler grubu v.b.)

5. oturum: bağlantılar hoştur (çevresinde ilişkide olduğu kişiler)

6. oturum: güçlü ben için ödül, güçlü yanlarını tanıma ve kullanma

7. oturum: benim için özel bir model

8. oturum: her şeyi bir araya getirme

naciye kasik.08.2004

Öneriler




Okullarda, destekleyici, arkadaşçıl ve güvenli bir atmosfer yaratma,

Keşfi ve paylaşımı hızlandırma

naciye kasik.08.2004

Öneriler

Ana babalar ve öğretmenler tarafından yapılabilecekler

Olumlu model olmak

Çocuğun bazı riskleri almasını cesaretlendirmek

Karar vermeleri için destekleme ve seçenekler sunmak

Bir durumu düzene sokmaları için, onları çok erkenden telaşlandırmaktan kaçınmak




naciye kasik.08.2004

Öneriler

Ödül vermekte belirgin olmak

Çocukların ilgilerini takdir etmek

Özgeci davranışları desteklemek

Çocuğun güçlü yanlarını desteklemek

Çocuğun yeteneklerini keşfetmesine yardım etmek.